نرم افزارهاي تحليل آماري

فرآيند تحليل آماري كمك مي كند تا پژوهشگر بتواند از داده هاي اوليه، اطلاعات مورد نياز خود را استخراج كند و در صورت لزوم نتايج را تعميم دهد.اگر حجم داده ها بزرگ باشد، استفاده از روشهاي مختلف آناليز آماري بسيار خسته كننده و مشكل خواهد بود، امروزه انواع نرم افزارهاي مختلف آماري موجودند كه قادرند انواع آناليزهاي آماري را انجام دهند. نرم افزارهاي تحليل آماري بيشماري وجود دارند كه در زير به چند مورد اشاره مي شود.

نرم‌افزار   Axume

اين نرم‌افزارها محصول شركت Mathsoft بوده و محيطي شبيه نرم‌افزار S-PLUS ديگر محصول اين شركت دارد.

قابليت‌هاي آن عبارتند از:

• انجام آمار توصيفي

• محاسبه ضريب همبستگي

• انجام آناليز واريانس

• انجام رگرسيون خطي و غيرخطي

• قابليت رسم نمودارهاي تك متغيره، دوبعدي و سه‌بعدي متنوع و با امكانات ويرايشي فراواني

• ايجاد، فراخواني و ويرايش داده‌ها يا انتقال داده‌ها با استفاده از خاصيت Drag&Drop از نرم‌افزار Excel يا ساير نرم‌افزارهاي صفحه‌گسترده

اين نرم ‏افزار هر چند كه از لحاظ رسم نمودار قوي مي‌باشد ولي از لحاظ بحث‌هاي آماري و كيفيتي ضعيف‌تر از دو نرم‏افزار Minitab و Statistica مي‏باشد.

  نرم‌افزار PHStat

PHSTAT ماژولي است كه به صورت Add-ins روي نرم‏افزار Excel نصب مي‏شود و به مباحث آماري و كنترل كيفيت مي‌پردازد.

قابليت‌هاي آن عبارتند از:

• توليد داده‌هاي تصادفي

• رسم نمودارهاي جعبه‌اي، شاخه و برگ

• محاسبه توزيع‌هاي احتمال

• محاسبه فواصل اطمينان براي ميانگين

• تعيين اندازه نمونه براي انجام تست ميانگين و نسبيت

• انجام آزمون فرضيه‌هاي مختلف

• انجام آزمون رتبه‌اي ويلكاكسون، كاي اسكور، كروسكال واليس

• رسم نمودارهاي P و R و

• انجام رگرسيون خطي ساده، چند متغيره و ...

مزيت اصلي اين نرم‏افزار شايد اين باشد كه همراه Excel بوده و مباحث آماري را تا حد لازم حمايت مي‏كند و براي كساني كه با نرم افزارهاي آماري كار نكرده‌اند و در عوض روي نرم‏افزار Excel تبحر لازم را دارند مي‌تواند مفيد باشد.

نرم‌افزار  SPSS

اين نرم‌افزار يكي از نرم‌افزارهاي تخصصي آمار مي‌باشد و بيشتر به بحث‌هاي آماري در حيطهء علوم اجتماعي، روانشناسي و علوم رفتاري و ... مي پردازد.

قابليت‌هاي آن به‌شرح زير است:

• تهيه خلاصه‌هاي آماري مانند گراف‌ها، جداول‌، آماره‌ها و ...

• انواع توابع رياضي مانند قدر مطلق، تابع علامت، لگاريتم، توابع مثلثاتي و ...

• تهيه انواع جداول سفارشي مانند جداول فراواني، فراواني تجمعي، درصد فراواني و ...

• انواع توزيع‌هاي آماري شامل توزيع‌هاي گسسته و پيوسته

• تهيه انواع طرح‌هاي آماري

• انجام آناليز واريانس يكطرفه، دوطرفه، چندطرفه و آناليز كوواريانس

• تكنيك‌هاي تجزيه و تحليل سري‌هاي زماني

• ايجاد داده‌هاي تصادفي و پيوسته

• محاسبه انواع آماره‌هاي توصيفي

• انواع آزمون‌هاي مرتبط با مقايسه ميانگين بين دو يا چند جامعه مستقل و وابسته

• قابليت مبادله اطلاعات با نرم‌افزارهاي ديگر

• برازش انواع مختلف رگرسيون

اين نرم‌افزار در بحث كنترل كيفيت نسبت به نرم‌افزارهاي Minitab و Statistica ضعيف بوده ولي در بحث آمار با آنها برابري مي‌كند.

    چند نكات درباره ي اين برنامه:

 فارسي نويسي درSPSS     

 شايد براي شما مواردي پيش بيايد كه بخواهيد نتايج تحليل خود را به زبان فارسي و با Label هاي فارسي در نرم افزار SPSS ارائه دهيد.بايد خاطر نشان كرد كه SPSS با فارسي نويسي كمي مشكل دارد. براي اين كار از منوي View بر روي Fonts كليك كنيد و از منوي كشويي Script گزينه Arabic را انتخاب كنيد و سپس OK كنيد. اين كار سبب مي شود شما به راحتي بتوانيد در Data View و Variable View فارسي تايپ كنيد. به اين ترتيب مي توانيد به متغيرهايتان برچسبهاي فارسي بدهيد ولي توصيه مي شود كه نام متغيرها را فارسي تعريف نكنيد چون SPSS در نام متغيرها Space نمي پذيرد و همين باعث ناخوانايي مي شود.

 براي كشيدن نمودارهايي با برچسبهاي فارسي نيز مي توانيد از منوي Edit گزينه Option را برگزينيد و در كادر باز شده برگه Charts را انتخاب كرده و در آنجا در قسمت Current Setting فونت را به Arabic Style تغيير دهيد.

User Missing values in SPSS    

در مرحله تعريف متغير در SPSS قسمتي به نام Missing وجود دارد كه تعريف داده هاي گمشده كاربر در اين قسمت صورت مي گيرد.با كليك روي مربع كوچكي كه در خانه مربوط به متغير مورد نظر و زير ستون Missing  وجود دارد كادر زير ظاهر ميشود:

  ملاحظه مي كنيد كه ۳ انتخاب براي تعريف داد هاي گمشده داريم:

 ۱-no Missing values :اگر اين گزينه فعال باشد داده گمشده كاربر تعريف نشده است.

 ۲-Discrete Missing values (مقادير گمشده گسسته): با فعال كردن اين گزينه ميتوان براي تعريف مقادير گمشده از يك(يا چند) مقدار گسسته استفاده كرد. مثلا اگر داده ها مربوط به وزن افراد هستند عدد ۰ گزينه مناسبي براي تعريف داده گمشده است.چون اولاْ هيچگاه وزن كسي ۰ نخواهد بود،ثانياْ هنگام وارد كردن داده هاي مربوط به وزن كليد ۰ در دسترس و زدن آن بسيار ساده است.توجه كنيد مي توانستيم هر مقدار(يا مقادير) ديگري را كه مطمئن هستيم در دامنه داده ها نيست،در اين قسمت وارد كنيم ولي وارد كردن هيچكدام مثل عدد ۰ راحت نيست.

 ۳.Range plus one optional discrete missing value(يك بازه به همراه يك مقدار گسسته اختياري):SPSS اين اجازه را به ما ميدهد كه با استفاده از اين گزينه به جاي يك يا چند مقدار گسسته از يك بازه براي تعريف مقادير گمشده استفاده كنيم.مثلا فرض كنيد نمرات يك سري دانشجو را وارد SPSS مي كنيم.چون اين نمرات بيت ۰ تا ۲۰ است ميتوان از هر عدد ۳ رقمي براي تعريف داده هاي گمشده استفاده كرد.مثلاً:

اعداد بين ۱۰۰ تا ۹۹۹ همگي ۳ رقمي هستند پس كافيست موقع وارد كردن داده ها فقط ۳ كليد از كليدهاي قسمت عددي صفحه كليد را بزنيد.اين گونه تعريف كردن مقادير نشان دهنده داده هاي گمشده، باعث مي شود موقع وارد كردن داده ها با مشكل كمتري روبرو شويم. در ضمن علاوه بر بازه تعريف شده ميتوان يه عدد ديگر را نيز به اين مقادير اضافه كرد.مثلا اگر مطمئن باشيم كه نمره ۰ نداريم ميتوان ۰ را نيز به عنوان "نشان دهنده داده گمشده" تعريف كرد.

  نرم‌افزار SigmaPlot 2000

اين نرم‌افزار زيرمجموعه شركت SPSS مي‌باشد. قابليت‌هاي آن به‌شرح زير است:

• ترسيم نمودارهاي با توابع سفارشي و دلخواه

• ترسيم نمودارهاي متنوع با امكانات ويرايشي فوق‌العاده زياد

• قاليت ايجاد كاربرگ Excel به‌طور مستقيم در داخل خود نرم‌افزار و استفاده از قابليت‌هاي نرم افزار Excel

• انجام آزمون فرض‌هاي t و t جفت‌شده

• انجام رگرسيون خطي و رگرسيون‌هاي غيرخطي فوق‌العاده متنوع (شايد بتوان گفت يكي از نرم افزارهاي قدر در امر انجام تحليل رگرسيوني باشد.)

• انجام آماره‌هاي توصيفي

اين نرم‌افزار صرفاً يك نرم‌افزار آماري است و نيز بعضي از قابليت‌هاي آماري آن نسبت به نرم‌افزارهاي ديگر قوي است از جمله محاسبه تحليل رگرسيوني

   نرم افزار Statistica

از جمله نرم‌افزارهاي تخصصي آماري و كنترل كيفيت بوده كه محصول شركت Statsoft به آدرس اينترنتي WWW.Statsoft.com مي‌باشد. اين نرم‌افزار نسخه‌هاي گوناگوني دارد از جمله

4, 4.5, 5, 5.5 ودر حال حاضر نيز آخرين نسخه آن 6 مي‌باشد. و ناگفته نماند كه آخرين نسخه كامل Statistica كه تمام ماژول‌هاي آن به‌طور رايگان قابل نصب و كار كردن است نسخه 4.5 است و نسخه‌هاي بالاتر بعضي از ماژول‌ها را ندارند. و بايد جداگانه خريداري و نصب شوند.

قابليت‌ها:

• از جمله قابليت‌هاي خوب اين نرم‌افزار تقسيم‌بندي مباحث علمي و نرم‌افزاري تحت عنوان ماژول‌هاي مربوطه مي‌باشد.

• قابليت سفارشي‌شدن، خودكار عمل كردن و توسعه‌يافتن

• قابليت انجام آماره‌هاي توصيفي، ضريب همبستگي، محاسبه احتمالات و ...

• قابليت رسم و ارائه بيش از صدها نوع نمايش گرافيكي با اتصال پويا بين نمودارها و داده‌ها (يعني اتصالي كه با تغيير داده‌ها نمودارها تغيير مي‌كند.)

• قابليت برازش انواع توزيع‌ها به داده‌هاي عددي.

• قابليت انجام آناليز واريانس و كوواريانس يك‌طرفه و چند طرفه

• انواع رگرسيون خصوصاً انجام رگرسيون با هزاران متغير

• قابليت انجام آناليز داده‌هاي ناپارامتري

• قابليت رسم نمودارهاي كنترل كيفيت و تحليل آنها و نيز ويرايش اين نمودارها

• قابليت تجزيه و تحليل سري‌هاي زماني و طراحي و تحليل آزمايشات

قابليت حل مسائل از طريق شبكه‌هاي عصبي و همچنين وجود يك سيستم خبره پيشنهاد كننده آسان و در دسترس

  Minitab 

از جمله نرم‌افزارهاي تخصصي مباحث آماري و كنترل كيفيت بوده كه محصول شركت Minitab به ادرس اينترنتي WWW.Minitab.com مي‌باشد.ودر نسخه‌هاي مختلف تحت Dos و Windows موجود مي‌باشد كه در حال حاضر آخرين نسخه آن 13.32مي‌باشد.

قابليت‌ها:

1. احتمالات و توزيع‌هاي گسسته و پيوسته

2. شبيه‌سازي داده‌هاي تصادفي بر پايه توزيع‌هاي مختلف

3. آمار توصيفي

4. روش‌هاي گرافيكي جهت تشريح داده‌ها

5. تخمين‌هاي نقطه‌اي و فاصله اي و برآورد اماره‌هاي مربوطه

6. آناليز واريانس و تجزيه و تحليل مقادير باقيمانده و بررسي اثرپذيري حاصله از عوامل مختلف بر نمونه‌هاي جمع‌آوري شده

7. ابزارهاي تجزيه و تحليل سيستم‌هاي اندازه‌گيري

8. آزمون‌هاي ناپارامتري حول جوامع با پارامترها و توزيع نامشخص

9. پيش‌بيني و پيش‌گيري بر پايه رگرسيون خطي و سري‌هاي زماني

10. ابزارهاي كنترل كيفيت آماري شامل نمودار پارتو، نمودار علت و معلول، نمودار دنباله، نمودار چند متغير، نمودار متقارن و نمودارهاي كنترل

11. ابزارهاي طراحي و تحليل طرح‌هاي آزمايشي

12. ابزار تعيين اندازه نمونه و قدرت آزمون

13. ابزارهاي آناليز بقا و قابليت اطمينان

14. آناليزهاي چند متغيره

علاوه بر موارد ياد شده در بالا كه مربوط به مباحث علمي نرم‌افزار بود از ديگر قابليت‌هاي نرم‌افزاري Minitab مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

• ارتباط با ديگر نرم‌افزارها مخصوصا نرم‌افزارهاي بانك اطلاعاتي (ODBC)

• اعمال توابع محاسباتي و رياضي و نيز امكان كاركردن با داده‌ها از جمله رتبه‌بندي، مرتب‌كردن فيلتر كردن داده‌ها، ادغام كردن كاربرگ‌ها و ....

• راهنمايي تحت عنوان Stat Guide (راهنماي آماري) كه مباحث آماري كليه بحث‌هاي موجود در اين نسخه را به صورت Online در اختيار كاربر قرار مي‌دهد.

• و از ديگر قابليتهاي اين نسخه تعريف فايلي تحت عنوان پروژه مي‌باشد كه چندين كاربرگ، نمودار، تحليل‌هاي آماري جدا و قالب‌بندي شده را در يك فايل پروژه ذخيره مي‌كند و با Project Manager كار مديريت آنها را دنبال مي‌كند.

نرم‌افزار Minitab در مقايسه با نرم‌افزارهاي مشابه از نظر توانايي نرم‌افزاري در حد معمول و متعادل است ولي از انجايي كه كار با نرم‌افزار و ورود اطلاعات و مديريت انها نسبتا ساده است به عنوان يك نرم‌افزار كاربر پسند به‌شمار مي‌رود و در صنعت استفاده از آن به وفور مشاهده مي‌گردد.

 نرم‌افزار S-Plus   

در چند دهه اخير علم آمار رشد بسيار زيادي را داشته است، و يكي از عواملي كه مستقيما سبب اين پيشرفت شده است مسلما وجود نرم افزارهاي آماري است كه محاسبات سنگين را با سرعت و دقت زياد انجام مي دهد. از امروز نرم افزار هاي آماري را معرفي ميكنم كه شايد در كشور ما شناخت بسيار كمي از خيلي از آنها وجود داشته باشد و فقط بعضي مثل SAS  و SPSS در ايران شناخته شده اند.   S-Plus يكي از نرم افزارهاي بسيار قوي آمار كه علاوه بر امكانات اين دو نرم افزار، minitab، spss، قابليت برنامه نويسي رو به توانايهاش اضافه كرده است و به اين وسيله دست كاربر را براي انجام عمليات پيشرفته آماري كه در قالب روشهاي از پيش آماده شده، قابل اجرا نيستند باز ميگذارد. اصلي ترين كاربرد حال حاضر S-Plus در روشهاي شبيه سازي است

 اين نرم‌افزار محصول سال‌هاي 1988-1999 است كه از طرف شركت Mathsoft تدوين شده است و ساختارش به گونه‌اي است كه با نرم‌افزارهاي Office تبادل اطلاعاتي خوبي انجام مي‌دهد، يعني يك آيكون در آن نرم‌افزارها قرار مي‌دهد كه مي‌توان در حال استفاده از آن نرم‌افزارها با S-Plus تبادل اطلاعاتي انجام داد.

قابليت‌هاي آن به شرح زير است:

• انجام آماره‌هاي توصيفي

• انجام انواع تست‌هاي ناپارامتري

• انجام آناليز واريانس يك‌طرفه و چندطرفه

• انجام رگرسيون خطي و غيرخطي

• رسم نمودارهاي كنترل وصفي و متغير

• قابليت تجزيه و تحليل سري‌هاي زماني

• رسم نمودارهاي دوبعدي و سه‌بعدي در انواع مختلف بالغ بر بيش از 100 نوع نمودار

•امكان برنامه‌نويسي در محيط نرم‌افزار

 برخي ديگر از نرم افزارهاي آماري عبارتند از : نرم افزارDE، نرم افزار PQ Method، نرم افزارLiseral 8.5 ، نرم افزارR 2.0  .در اين بخش به معرفي برخي از آنان پرداخته شده و لينك دانلود آنها نيز در ادامه قرار گرفته است.

نرم افزارDE

 توضيحات: نرم افزار ي برا ي ورود داده هاي آماري به رايانه است و خروجي آن به صورت مجموعه اي از داده ها است كه در محيط نرم افزاري مختلف مانند SAS,SPSS و ... قابل استفاده است و درصد خطاي ورود اطلاعات در اين نرم افزار بسيار كم است.

 نرم افزارPQ Method

 توضيحات:نرم افزار آماري براي پدازش داده هايي است كه بر اساس مطالعه Q گردآوري شده اند. از امكانات اين نرم افزار مي توان به تحليل عاملي Q – دوران عاملها توسط پژوهشگر-تامين عبارتهاي متمايز كننده و در نهايت ارائه آرايه هاي عاملي و امتيازهاي Z اشاره كرد.

نرم افزارLiseral 8.5

Liseral براي استفاده از معادلات ساختاري در تحليل داده ها به كمك تحليل مسير مورد استفاده قرار مي گيرد

 نرم افزارR 

 توضيحات:اين نرم افزار محيطي براي برنامه نويسي با زبان R براي محاسبه آماري و گرافيكي است.

جالبه بدونيد كه چرا اسم نرم افزارRرو گذاشتنR؟

قبل از پيدايش R زبان آماري S وجود داشت كه بعد نسخه تجاري آن يعني S-PLUS منتشر شد اما به دليل گران بودن اين نرم افزار  دو آمار دان نيوزلندي به نامهاي Ross Ihaka  و Robert Gentleman از دانشگاه Auckland تصميم گرفتند

زباني بر اساس S براي اهداف آموزشي بنويسند.(به همين دليل دستورات R نه بطور كامل ولي تا حد خيلي زيادي شبيه S-PLUS است.) و از آنجا كه حرف اول اسم هر دو نفر R مي باشدنام نرم افزار خود را R گذاشتند.

 R به دلايل زير امروزه يكي از پركاربرد ترين نرم افزارهاي آماري به شمار مي رود:

*رايگان است.

*در اكثر سيستم هاي عامل(ويندوز، لينوكس و مكينتاش) قابل اجراست.

*زمينه بي نظيري براي نوشتن متد هاي جديد آماري فراهم ميكند.

*قابليت توسعه بي نظير همچون ديگر نرم افزار هاي متن باز را دارد.