روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره

روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره یک رویکرد تصمیم‌گیری است که در آن، گزینه‌ها بر اساس چندین معیار یا مولفه ارزیابی می‌شوند و سپس با در نظر گرفتن اهمیت وزنی هر یک از این معیارها، به تصمیم نهایی می‌رسیم. این روش معمولاً در مواردی که تصمیم‌گیری‌ها به چندین جنبه نیاز دارند و معیارهای متفاوتی برای ارزیابی گزینه‌ها وجود دارد، به کار می‌رود.

در این روش، ابتدا معیارها یا مولفه‌های مورد استفاده برای ارزیابی گزینه‌ها مشخص می‌شود. سپس وزن مخصوص به هر یک از این معیارها تعیین می‌شود تا نسبت اهمیت آنها نسبت به یکدیگر مشخص گردد. سپس با استفاده از روش‌های متنوعی از جمله روش‌های تجمیع، تحلیل، و ارزیابی، امتیاز یا رتبه‌بندی گزینه‌ها بر اساس معیارها و وزن‌های مشخص شده صورت می‌پذیرد. در نهایت، گزینه‌ای که بیشترین امتیاز یا رتبه را کسب کرده باشد، به عنوان تصمیم نهایی انتخاب می‌شود.

در ادامه، همه‌ی روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره را نام خواهم برد:

روش TOPSIS (Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution)
روش AHP (Analytic Hierarchy Process)
روش ELECTRE (Elimination and Choice Expressing the Reality)
روش PROMETHEE (Preference Ranking Organization METHod for Enrichment Evaluations)
روش VIKOR (VIseKriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje)
روش MAUT (Multi-Attribute Utility Theory)
روش SMART (Simple Multi-Attribute Rating Technique)
روش GRA (Grey Relational Analysis)
روش WSM (Weighted Sum Model)
روش SMAA (Stochastic Multi-criteria Acceptability Analysis)
روش TOPSIS-Fuzzy (Fuzzy Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution)
روش MOORA (Multi-Objective Optimization by Ratio Analysis)
روش SAW (Simple Additive Weighting)
روش CP (Concordance and Discordance Principle)
روش WASPAS (Weighted Aggregated Sum Product Assessment)
روش Fuzzy AHP (Fuzzy Analytic Hierarchy Process)
روش DEA (Data Envelopment Analysis)
روش COPRAS (Complex Proportional Assessment)
روش MCDA (Multi-Criteria Decision Analysis)
روش ANP (Analytic Network Process)
روش DEMATEL (Decision Making Trial and Evaluation Laboratory)
روش Fuzzy TOPSIS (Fuzzy Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution)
روش HAM (Hierarchical Additive Model)
روش ARAS (Additive Ratio Assessment)
روش UTA (UTilité Additive)
روش TODIM (an acronym in Portuguese for Interactive and Multi-Criteria Decision Making)
روش Fuzzy VIKOR (Fuzzy VIseKriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje)
روش BRP (Benefit, Opportunity, Cost, and Risk)
روش BWM (Best-Worst Method)
روش CODAS (COmbinative Distance-based ASsessment)
روش MABAC (Multi-Attributive Border Approximation area Comparison)
روش ELECTRE TRI (ELimination Et Choix Traduisant la REalité)
روش ELECTRE III (ELimination Et Choix Traduisant la REalité III)
روش ELECTRE II (ELimination Et Choix Traduisant la REalité II)
روش ELECTRE I (ELimination Et Choix Traduisant la REalité I)
این روش‌ها به طور گسترده در صنایع مختلف و در تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره مورد استفاده قرار می‌گیرند و هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.

روش تاپسیس

روش TOPSIS (Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution) یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره است که برای انتخاب بهترین گزینه از بین یک مجموعه از گزینه‌ها با توجه به چندین معیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، ابتدا ماتریس داده‌ها به شکلی نرمال شده و معیارهای اندازه گیری بررسی می‌شوند.

مراحل اصلی روش TOPSIS عبارتند از:

1. **نرمال‌سازی داده‌ها**: ابتدا برای هر معیار، مقادیر مربوط به هر گزینه نسبت به مقادیر معیار در مجموعه داده‌ها نرمال‌سازی می‌شوند. این کار به منظور حذف واحدهای اندازه‌گیری متفاوت و جلوگیری از اشتباهات در اندازه‌گیری معیارها انجام می‌شود.

2. **ساختن ماتریس نزدیکی به ایده‌آل (S و R)**: در این مرحله، دو ماتریس جدید به نام‌های S (ماتریس نزدیکی به یک ایده‌آل) و R (ماتریس نزدیکی به یک ضد-ایده‌آل) ساخته می‌شود. برای این کار، برای هر گزینه، فاصله آن با ایده‌آل و ضد-ایده‌آل محاسبه می‌شود.

3. **محاسبه امتیاز TOPSIS**: در این مرحله، برای هر گزینه، امتیاز TOPSIS محاسبه می‌شود که بر اساس فاصله آن گزینه از ایده‌آل و ضد-ایده‌آل تعیین می‌شود. این امتیاز از فاصله گزینه با ایده‌آل تقسیم بر جمع فاصله‌های گزینه‌ها با ایده‌آل و ضد-ایده‌آل به دست می‌آید.

4. **رتبه‌بندی گزینه‌ها**: در انتها، گزینه‌ها بر اساس امتیاز TOPSIS به ترتیب رتبه‌بندی می‌شوند، به‌طوری‌که گزینه‌ای که امتیاز بالاتری دارد، به عنوان بهترین گزینه انتخاب می‌شود.

روش TOPSIS به دلیل سادگی و قابل فهم بودن آن، همواره یکی از محبوب‌ترین و مورد استفاده‌ترین روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره است.

روش AHP 

گام‌های اجرای روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) عبارتند از:

1. **تعریف مسئله**: در این گام، مسئله‌ی تصمیم‌گیری به دقت تعریف می‌شود. اهداف و معیارهای مورد استفاده برای انتخاب گزینه‌ها به وضوح مشخص می‌شوند.

2. **تشکیل سلسله مراتبی**: در این گام، معیارها و گزینه‌های مورد بررسی در قالب یک سلسله مراتبی گردآوری می‌شوند. این مراحل برای تمامی معیارها و گزینه‌ها تکرار می‌شود.

3. **توزیع اولویت‌ها**: در این گام، اولویت‌های نسبی بین معیارها و گزینه‌ها توسط تصمیم‌گیرندگان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این اولویت‌ها معمولاً به صورت نسبت‌های عددی یا ارزش‌های درصدی بیان می‌شوند.

4. **محاسبه ماتریس مقایسه جفتی**: در این گام، برای هر جفت از معیارها و گزینه‌ها، ماتریس مقایسه جفتی تهیه می‌شود که نشان دهنده ارتباط نسبی بین آن‌ها است.

5. **ارزیابی و تحلیل ماتریس مقایسه جفتی**: ماتریس‌های مقایسه جفتی ارزیابی شده و تحلیل می‌شوند تا وزن‌های نهایی برای معیارها و گزینه‌ها مشخص شوند.

6. **تحلیل انتقالی**: در این گام، تحلیل انتقالی برای اطمینان از انسجام و پایداری در وزن‌دهی‌ها صورت می‌گیرد.

7. **تجمیع وزن‌ها**: وزن‌های نهایی برای معیارها و گزینه‌ها محاسبه می‌شوند و به دست آمده از مراحل قبلی تجمیع می‌شوند.

8. **بررسی حساسیت**: در این گام، حساسیت نتایج نسبت به تغییرات در وزن‌ها یا ارزش‌های ارائه شده بررسی می‌شود.

9. **انتخاب گزینه مناسب**: با توجه به وزن‌های نهایی و نتایج حاصل از مراحل قبلی، گزینه‌ی مناسب برای مسئله تصمیم‌گیری انتخاب می‌شود.

این گام‌ها به طور کلی فرآیند اجرای روش AHP را شامل می‌شوند که به تصمیم‌گیری در مسائل چند معیاره کمک می‌کند.

در خواست مشاوره یا تحلیل پذیرفته می شود.